Dysleksja – problem znany czy nieznany? Jak go rozpoznać u dziecka?

Wszyscy pewnie znamy bajkę Andersena o brzydkim kaczątku, ale nie każdy wie, że jej autor był dyslektykiem. Jako uczeń miał kłopoty z ortografią, mylił litery, a nauka języków obcych była dla niego ciężarem. Podobne problemy przeżywa wielu uczniów naszej szkoły.

 

Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się.

Dysleksja rozwojowa to – specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Poniżej tej normy mówimy o uogólnionych problemach w uczeniu się.

Specyficzne trudności w uczeniu się to:
• Dysleksja – trudności w opanowaniu czytania (tempo, technika);
• Dysortografia – trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym różnego rodzaju błędy ortograficzne);
• Dysgrafia –niski poziom graficzny pisma, tzw. „brzydkie pismo”;

 

Do nauki czytania i pisania niezbędne są podstawowe funkcje:

• prawidłowy przebieg procesów pamięciowych, wzrokowych, słuchowych;
• odpowiedni poziom percepcji słuchowej i wzrokowej oraz motoryki dużej i małej,
• ustalona lateralizacja,
• orientacja w przestrzeni i kierunkach.

Dzieci z dysleksją często mają trudność z koncentracją i podzielnością uwagi, z zapamiętywaniem, są także męczliwe.

 

Mechanizmy wywołujące dysleksję powodują także wiele innych objawów związanych z mową i uczeniem się; problemy w czytaniu i pisaniu mogą wywołać trudności w innych przedmiotach szkolnych – matematyce, historii, biologii czy nawet muzyce lub wychowaniu fizycznym; konsekwencją dysleksji mogą stać się problemy emocjonalne – lęk szkolny, zaniżona samoocena, wycofanie czy depresja.

 

Trudności można najłatwiej zauważyć w czytaniu głośnym: dziecko czyta niepewnie, w bardzo wolnym tempie, sylabami lub głoskuje, a potem dopiero próbuje scalić wyraz, popełnia błędy – opuszcza lub dodaje litery i sylaby, czasem zgaduje. Zdarza się, że u niektórych dzieci tempo czytania jest dość szybkie, ale za to pojawia się bardzo duża liczba błędów. U niektórych dzieci dyslektycznych problemy dotyczą tylko czytania głośnego, czytanie ciche bywa płynne, a rozumienie jest zachowane. Z wiekiem problemy z czytaniem maleją, ale pozostaje niechęć i szybkie męczenie się tą czynnością.

 

Trudności w pisaniu dotyczą m.in.:

• słabego poziomu prac pisemnych w porównaniu z ustnymi wypowiedziami;
• niskiego poziomu graficznego i estetycznego prac;
• nieprawidłowego rozmieszczenia prac pisemnych w przestrzeni, niemożność zachowania marginesu;
• kłopotów ze zrozumieniem tekstu, wydzieleniem części całości;
• wolnego tempo pisania;
• licznych błędów ortograficznych (w tym wzrokowych i słuchowych).

 

W pracy z dzieckiem, które przejawia trudności w pisaniu i czytaniu, ważne jest:

• wspólne ustalenie zasad pracy (np. przygotowanie miejsca do nauki, odpowiednia pozycja, pora i czas nauki),
• staramy się zainteresować dziecko tym, co robimy,
• stosowanie metody „małych kroków”, nauczania wielozmysłowego, kreatywnego, z licznymi powtórkami,
• docenianie każdego postępu,
• okazywanie zrozumienia dla trudności dziecka,
• „nie” dla krytykowania, zawstydzania dziecka, uznania jego za leniwego, porównywania z innymi,
• stałe wsparcie w nauce.

 

Do doskonalenia czytania wskazana jest:

• książka z większym drukiem,
• wybieranie z dzieckiem interesującego teksu,
• czytanie na zmianę,
• sprawdzanie co jakiś czas, czy dziecko rozumie czytany tekst,
• słuchanie audiobooków i podążanie za tekstem w książce,
• nieponaglanie podczas czytania,
• codzienny trening czytania,
• książka z wyszczególnionymi sylabami (nauka czytania metodą sylabową).

 

Natomiast w zakresie poprawy pisania warto:

• zezwalać na pisanie ołówkiem lub długopisem zmazywalnym,
• unikać podkreślania dostrzeżonych błędów, ich liczbę zapisać na marginesie,
• polecić dziecku, aby znalazło błędy korzystając ze słownika ortograficznego (wspólne omówienie zasad), odszukane błędnie wyrazy dziecko może napisać 5-6 razy i użyć je w zdaniach,
• pomagać utrwalać zasady pisowni, wyjaśniając wątpliwości ze słownikiem ortograficznym i na przykładach,
• uczyć ortografii na wesoło (np. opartej na skojarzeniach, obrazkach),
• w młodszych klasach stosować częściej pisanie z pamięci,
• zwracać uwagę na prawidłowy chwyt narzędzia psarskiego (w razie potrzeby stosowanie specjalnych nasadek).

 

Aby jednak potwierdzić lub wykluczyć dysleksję u swojego dziecka, zapraszamy do zgłaszania się na diagnozę do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Białogardzie osobiście lub telefonicznie.

Jeśli stwierdzona zostanie dysleksja dziecko może zostać objęte odpowiednią formą pomocy psychologiczno-pedagogicznej, można mu dostosować warunków egzaminów zewnętrznych oraz wymagania edukacyjne do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych.

 

Zasada jest prosta:

Rodzicu! Jeśli masz wątpliwości, nie czekaj zgłoś się do naszych specjalistów!

Im wcześniej to zrobisz, tym lepiej dla dziecka i jego dalszej nauki!

 

Wykaz literatury:

• M. Bogdanowicz: O dysleksji, Lublin,1994
• M.Bogdanowicz, A.Adryjanek: Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia:Operon, 2004
• M.Bogdanowicz, M.Smoleń: Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych, Gdańsk: Harmonia, 2004
• A.Butkiewicz, K.Bogdanowicz, Dyslexia in the English Classroom, Gdańsk: Harmonia, 2004
• G.Squires, S.Mckeown: Pomóż dziecku z… dysleksją, Warszawa: LIBER, 2006

 

Adresy w Internecie:

• Polskie Towarzystwo Dysleksji: https://www.ptd.edu.pl/   
• https://ortograffiti.pl/

 

Opracowanie:

Ewa Cieszko-Kowalska –psycholog PPP Białogard, Maria Jonko –pedagog, neurologopeda PPP Białogard.