Jak poradzić sobie ze stresem u dziecka? – zabawy i ćwiczenia relaksacyjne dobre na wszystko.

Jak poradzić sobie ze stresem u dziecka? – zabawy i ćwiczenia relaksacyjne dobre na wszystko.

 

Wszyscy uważamy, że w codziennym życiu mamy wiele stresów, a w ostatnim czasie doświadczamy ich każdego dnia coraz więcej. Nie omijają one też niestety naszych pociech. Można skonstruować długą listę stresów w życiu dziecka. Nadmiar stresów u dzieci objawia się czepianiem kurczowo dorosłych, zaburzeniami zachowania, bezsennością, brakiem koncentracji, złym zachowaniem w przedszkolu, w domu, itp. Należy pamiętać, że naturalnym sposobem radzenia sobie ze stresem u dziecka jest zabawa i jeśli będzie ona odpowiednio przygotowana i poprowadzona zapewni pożądane efekty.

 

ZABAWY I ĆWICZENIA RELAKSACYJNE

Prawidłowy oddech, umiejętność rozluźniania mięśni i relaksacji jest warunkiem nawykowego przybierania poprawnej postawy, a co za tym idzie, właściwego funkcjonowania całego organizmu.
Ćwiczenia zostały podzielone na grupy tematyczne:
I. Ćwiczenia oddechowe
II. Ćwiczenia i zabawy relaksacyjne
III. Muzykoterapia
Ćwiczenia wykonujemy z dzieckiem w zależności od potrzeb tj., kiedy zaobserwujemy napięcie emocjonalne, po wysiłku psychicznym i fizycznym, czy po zabawach pobudzających.

 

 

I. ĆWICZENIA ODDECHOWE

 

Ćwiczenia oddechowe pomagają w rozluźnieniu mięśni całego organizmu i wypoczynku. Wprowadzając ćwiczenia oddechowe zaczynamy od pozycji leżącej, gdyż jest ona najbezpieczniejsza. Dziecku, które ma braki w prawidłowym oddychaniu, może na skutek pełnego oddechu „zakręcić się w głowie”, może poczuć się słabiej. Należy, więc przy pierwszych ćwiczeniach bardzo uważać i nie przedłużać ich. Kiedy samopoczucie dzieci w czasie tych ćwiczeń jest dobre możemy już wtedy wykorzystać wszystkie pozycje ciała, także stojące i w ruchu.

1. Zabawa w bajki
Dziecko leży na plecach na podłodze, nogi proste, stopy lekko rozchylone, ręce rozluźnione, wyciągnięte wzdłuż ciała, dłonie stroną wewnętrzną skierowane ku górze, oczy zamknięte (jak przy ćwiczeniach relaksacyjnych). Zadaniem dziecka jest wymyślanie lub wyobrażenie sobie jakiejś bajki. Należy powiedzieć tu dziecku, aby miało zamkniętą buzię i oddychało tylko noskiem. Staramy się skupić uwagę dziecka na myśleniu o czymś przyjemnym (bajce). Po zakończeniu ćwiczenia należy obserwować proces oddychania, m in.
• Czy dziecku nie sprawia kłopotu oddychanie nosem?
• Czy jego ruchy ciała obejmują całą klatkę piersiową?
• Czy brzuch bierze udział przy wydechu i wdechu (wdech – unoszenie się części przeponowej, wydech – opadanie?

2. Ćwiczenia oddechu przeponowego
W pozycji leżącej na plecach, rozluźnione mięśnie, nogi ugięte w kolanach, stopy przylegają do podłogi. Dziecko stara się nabrać powietrza, tak, aby było widoczne wyraźne unoszenie brzucha. Powietrza nabiera nosem a wydycha buzią. Aby ułatwić zrozumienie i wykonanie tego ćwiczenia, proponuję się najpierw wykonanie samego wypychania i wciągania brzucha.

3. Rozpędzanie chmurek
Pozycja taka sama jak przy poprzednich ćwiczeniach. Dziecko wciąga powietrze nosem, płynnym ruchem kolistym unosząc ręce „rozpędzając chmurki” i kładąc je na podłodze za głowę. Ponieważ ręce nie „rozpędziły chmurek” teraz przy powrocie rąk do pozycji wyjściowej dziecko pomaga sobie dmuchaniem „rozpędzić chmurki” wdychając powietrze.

4. Zatrzymaj piłeczkę
Dziecko siedzi przy stoliku, nogi swobodnie oparte całymi stopami o podłogę, dłonie leżą na udach, tułów wyprostowany. Na stoliku kładziemy lekką piłeczkę, np. pingpongową. Zadaniem jest dmuchanie w piłeczkę tak, aby była cały czas była w ruchu i nie spadła.

5. Kłębuszek
Dziecko leży swobodnie w najwygodniejszej dla siebie pozycji, tzn. na plecach, brzuchu, boku i słucha muzyki. Na sygnał muzyczny zwija się w kłębuszek, chowa głowę, podkurcza nogi, na których zaciskają się ręce. Przez chwilę trwa w tej pozycji. Powrót pierwszej melodii oznacza powrót do leżenia w pozycji wyjściowej.

 

 

II. ĆWICZENIA I ZABAWY RELAKSACYJNE

 

Ćwiczenia relaksacyjne i rozluźniające są w pewnym sensie kontynuacją – utrwaleniem ćwiczeń oddechowych, gdyż bez umiejętności prawidłowego, spokojnego, wyrównanego oddechu nie jest możliwe wykonanie pełnego relaksu czy rozluźnienia.

Do ćwiczeń i zabaw relaksujących można wykorzystać muzykę relaksacyjną lub też niektóre instrumentalne utwory muzyki poważnej, np. Czajkowskiego: „Walc kwiatów”. Oto kilka przykładów ćwiczeń i zabaw relaksujących. Niektóre z nich powstały dzięki pomysłom i sugestiom dzieci.

1. „Czarodziej”
Pewnego razu żył dobry czarodziej, który spełniał dobre marzenia wszystkich, którzy go o to prosili. Połóż się na kocyku, zamknij oczka i spróbuj pomyśleć, o co poprosiłbyś czarodzieja. Może to być jakaś zabawka, ale musisz czarodziejowi w myślach pokazać dokładnie jak ma to wyglądać, może to być również jakieś wydarzenie, które chciałbyś, aby się tobie przydarzyło. Później mi opowiesz. Kiedy ucichnie muzyka czarodziej zabierze twoje marzenia i spróbuje je spełnić.

2. „Drzewo”
Znajdź sobie wygodną pozycję – upewnij się czy jest to pozycja, która ci odpowiada, jeśli tak – zamknij oczy, jeszcze raz sprawdź, czy jest to najwygodniejsze ułożenie gdyż nasze ćwiczenie będzie trwało dłużej. Wyobraź sobie, że jesteś drzewem – dokładniej rozejrzyj się, – jakie to jest drzewo – przyglądaj mu się od korony po miejsce, gdzie pień styka się z podłożem. Oglądnij go ze wszystkich stron, – jaką ma koronę, jaki pień, czy ma korzenie, jakie one są, jakie jest podłoże – zobacz, jakie ma kolory, poczuj zapach drzewa. Pozwól myślom toczyć się wolno, własnym biegiem. Spójrz gdzie stoi to drzewo, kto tam zagląda, przychodzi (ptaki, ludzie, zwierzęta). Pomyśl o tym, co chce to drzewo, jeszcze raz starannie go oglądnij – miejsce po miejscu – spróbuj zauważyć jego charakterystyczne: znaczki” – załamania, sęki płynąć, przerwij swoje oglądanie., Kiedy poczujesz, że masz na to ochotę, otwórz oczy, rozejrzyj się dookoła – a teraz zaczynając od słów „jestem drzewem” opisz swoje drzewo?

3. „Wymarzony pokój”
Zamknij oczy – wyobraź sobie, że znajdziesz się w pokoju z marzeń. W pokoju tym znajdują się wszystkie twoje ulubione zabawki, zwierzęta i przedmioty. Pokój pomalowany jest na takie kolory jak lubisz najbardziej. Na podłodze leży gruby, wspaniały dywan. Możesz umieścić w tym pokoju każdą rzecz, która pozwoli ci się poczuć bezpiecznie. Kiedy tylko poczujesz, że robisz się zły czy napięty możesz wejść do tego pokoju by odzyskać spokój i panowanie nad sobą. Pomyśl o kimś, na kogo jesteś bardzo zły i wyobraź sobie, że wchodzisz do pokoju, aby złość nie wymknęła się spod kontroli, byś mógł nad nią panować. Pamiętaj, że tracisz panowanie nad sobą, możesz wejść do tego pokoju, by je odzyskać.

4. „Pajacyk z laleczką”
Dziecko będzie bawiło się w małego, niezdarnego misia. Miś żyje w dużym, ciemnym lesie. Przez całą wiosnę, lato i jesień misio ciężko pracował – musiał najeść się do syta, żeby starczyło na całą zimę. Musiał także zbudować sobie posłanie, na którym będzie w zimie spał. Dziecko będzie teraz myślało o tym zmęczonym misiu i będzie robiło to samo, co on. Misio układa się do zimowego snu, kładzie się prościutko na posłaniu. Maluch kładzie się na kocyku. Misio leży cicho, ma zamknięte oczy, jest mu ciepło, miło, dobrze. O niczym nie myśli. Słucha tylko jak w lesie szumią drzewa. Misio czuje jak odpoczywają jego rączki, nóżki, główka, buzia i oczka. Najpierw misio czuje, że jego nóżka robi się ciężka, coraz cięższa, jakby był z drzewa. Misio nie może jej podnieść, ale tak jest jej dobrze, wygodnie, ciepło i przyjemnie. Druga nóżka zazdrości tamtej nóżce, więc aby jej smutno nie było misio myśli o tej drugiej. Druga też robi się ciężka, coraz cięższa, że nie może jej podnieść. Nóżkom jest dobrze i cieplutko. Teraz łapki też chcą, aby było im przyjemnie. Najpierw jedna rączka chce odpocząć. Rączka leży wzdłuż ciała i nie rusza się, jest cieplutka. Teraz misio myśli o drugiej rączce, żeby i jej było przyjemnie. Rączka leży spokojnie, gdy misio o niej myśli, odpoczywa. Teraz misio myśli o swojej główce. Opuszcza główkę swobodnie. Główka leci, leci gdzieś w dół. Jest jej dobrze. Oczka ma zamknięte. Buźka sama się otworzyła, leżymy spokojnie. Słuchamy z misiem jak szumi las, śpiewają ptaki. Misio podnosi się i wstaje.

 

 

III. MUZYKOTERAPIA

 

Umiejętnie dobrana muzyka „wycisza” nadmierne emocje negatywne i pobudza pozytywne. Najkrótszą i najłatwiejszą formą jest układ kilku ćwiczeń, które ułatwiają wyciszenie emocji, np.
• Naprzemienne podskoki w parach lub indywidualnie na jednej nodze, obunóż,
• Naśladowanie ruchów, mimiki w parach,
• Odbicie lustrzane (muzyka zależna od rodzaju ruchów),
• Rytmiczne wymachy rąk i nóg (popularny pajac),
• Rytmiczne, naprzemienne przysiady w parach (rozwijanie zaufania),
• Płynne ruchy całego ciała (motyl, ptak, wąż, itp.),
• Klaskanie, tupanie, podskoki, gesty, krzyk,
• Klaskanie i wykonywanie rytmicznych ruchów ciałem,
• Gra samodzielna na prostych instrumentach

Wykonywanie kilku prostych, dynamicznych, spontanicznych ruchów oraz swobodna emisja głosowa zmniejsza napięcie mięśniowe, prowadzi do obniżania napięcia emocjonalnego. Ćwiczenia relaksacyjne obniżają lęk i agresję, wykonywać je można bez podkładu muzycznego lub na tle szybkiej muzyki.

 

Opracowanie:

Maria Jonko – neurologopeda PPP Białogard.